Hoi allemaal!

Super leuk weer al de berichtjes en lieve mailtjes, het is erg fijn om wat vanuit Nederland te horen:) Ik probeer zo snel mogelijk te antwoorden, maar dit was afgelopen week erg moeilijk omdat ik maar weinig tijd had om te mailen (niet omdat ik het zo druk heb maar omdat er zo weinig stroom is dat ik mijn laptop amper kan opladen en het internet het slecht deed). Gisteren was ik in Masindi, waar het internet het veel beter doet dan bij ons op de school, waardoor ik in staat was de foto's online te zetten, maar daar straks meer over?! Het onderzoek gaat goed, al hebben we de afgelopen week helaas maar 1 dag kunnen interviewen, maar toch hebben we nu 96 mensen geïnterviewd, bijna de helft van wat ik minimaal wil doen. Sorry het verhaal is super lang, maar het is al een tijd geleden en er is veel gebeurd!

Wat ik nu eigenlijk precies probeer te doen...

Ik weet niet of iemand dit interessant vind, maar ik bedacht mij dat ik tot nu toe nogal vaag ben geweest over wat ik hier nou eigenlijk doe, dus voor de geïnteresseerden een uitleg. Ik doe onderzoek in Kasongoire parish, een gebiedje met 8 dorpjes. Vier van deze dorpen liggen op 1 lijn met aan de ene kant een berg waar de NFA (National Forest Authority, dus de overheid) onlangs het bos heeft gekapt om dit te verhuren aan een bedrijf dat er naaldbomen wilt planten voor brandhout. Aan de andere kant van de dorpen ligt een enorme suikerplantage, Kinyara, voorheen was dit een groot stuk bos maar nu is het versnipperd tot een zielig strookje bomen langs de rivier. In beide bossen woonden tot een paar jaar terug chimpanzees, die nu eigenlijk geen kant op kunnen en dus de dorpen in komen om voedsel te zoeken. Tot de ontbossingen leefden de mensen en chimpanzees rustig naast elkaar, maar de conflicten zijn ondertussen behoorlijk hoog opgelopen. Dit komt mede doordat de boeren in de dorpen niet wisten hoe ze met de chimpanzees en het stelen van de gewassen om moesten gaan, en dus maar stenen naar ze gooiden en de honden op ze af stuurden. Jammer genoeg worden chimpanzees hier erg agressief van, wat aangezien ze 5x zo sterk zijn als een gemiddeld volwassen mens tot veel problemen kan leiden, en heeft het nu al voor de dood van een aantal kinderen gezorgd.

JGI, Budongo Conservation Field Station (Sonso) en tot afgelopen mei ook het WWF, proberen nu al een jaar projecten uit om de problemen te verminderen. Het doel van deze projecten is tweezijdig, aan de ene kant mensen te leren om op de juiste manier met de chimpanzees om te gaan zodat ze hun niet aanvallen, en tegelijkertijd te proberen het aantal contactmomenten tussen chimpanzees en mensen te verminderen. Zo hebben de NGOs in het grootste dorp (verwarrend genoeg ook genaamd Kasongoire) een waterput geplaatst zodat de mensen niet naar de rivier in het bos hoeven om water te halen. Mijn onderzoek sluit ook bij dit tweede doel aan, ik probeer er namelijk achter te komen welke gewassen een lage en welke een hoge risico lopen om door de chimpanzees te worden gegeten, oftewel wat de chimpanzees het meeste aantrekt. In de literatuur rondom chimpanzees en crop raiding (gewassen stelende) primaten ontstaat namelijk steeds meer het idee dat door de akkers (=gardens) onaantrekkelijker te maken, je veel conflicten op kunt lossen.

Het is alleen nog redelijk nieuw en er bestaan daardoor weinig methoden om dit snel en nauwkeurig te meten. Een paar jaar terug is er een nieuw model ontwikkeld, wat tot nu toe alleen nog in Indonesië is getest en redelijk succesvol bleek. Het doel van mijn onderzoek is om te kijken of het ook werkt in Oeganda en met chimpanzees (en baboons want die maken ook veel schade). Het klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het bijna hetzelfde als mijn bijbaantje bij Entrada, waar ik boeren telefonisch interview over hun antibiotica gebruik of varkensziektes. Het komt erop neer dat ik de boeren vraag naar welke gewassen ze planten en dan voor elk gewas moet vragen of de baboon ze eet, en zo ja welk deel, en of de chimpanzee ze eet, en zo ja welk deel. Tegelijkertijd verdiep ik mij meer in de redenen achter de gewas keuze, en de waarde die de gewassen voor de boeren hebben, zodat ik uiteindelijk de NGOs en lokale overheid een advies kan geven of het veranderen van gewas soorten en de opbouw van de velden een mogelijke oplossing/vermindering van de problemen kan zijn.

...en wat dit in de praktijk betekend...

Voordat we in het dorp zijn is het nog een heel gedoe. Zo moet ik eerst hopen dat de hield assistent Gilbert op tijd komt, vervolgens dat we onze gammele motor aan de praat krijgen, en dat er nog benzine inzit - en ja we hebben de motor al een keer naar het dichtstbijzijnde dorp moeten rollen om daar een waterfles gevuld met overgeprijsde benzine te kopen... En dan moeten we nog verschillende obstakels overwinnen: eerst de stenen-en-kuilenweg, dan het bospad, gevolgd door het modderpoelpaadje, dan de grote weg aangelegd voor de Kinyara vrachtwagens, en als finale ‘de nachtmerrie'. Zoals je al merkt heeft de nachtmerrie geen weg of pad erachter, want die titel is hij ook niet waard. Het is eigenlijk een rotsige ondergrond afgewisseld met modderpoelen en overgroeid met suikerriet en andere planten, waarbij het de kunst is om te balanceren op een stukje weg even breed als het motorwiel. En inderdaad, we hebben al een keer een duik genomen in zo'n modderpoel, waarbij ik natuurlijk de rest van de dag in een modderpak rond liep en Gilbert nergens last van had. Gelukkig was er een lieve mevrouw die mij hielp om mijn handen in ieder geval schoon te krijgen.

Aangekomen in het dorp ontmoet ik eerst mijn fanclub (dat ik die ooit nog zou hebben:p), opgesteld uit vierjarige kleuters met zwaaiende plakhandjes. Hoe ik weet dat ze plakhandjes hebben? Als we iemand aan het interviewen zijn zitten ze namelijk in een kringetje om mij heen mij verliefd aan te staren (ik vrees dat dit door mijn kadootjes komt) waarbij er af en toe een klein handje richting mijn arm gaat om even te voelen of ik wel hetzelfde voel als zij. Ik vind het wel schattig, al is het minder dat volwassenen dit ook soms doen en mijn haar willen aaien om te voelen hoe zacht het wel niet is:P. Ook de rugzak die ik van mijn broer mocht lenen moet het ontgelden, ze vinden hem namelijk heel mooi en interessant, sorry Sebas! Misschien heeft dit er ook mee te maken met dat ik daar mijn kadootjes in vervoer...

De regen is ook nog een obstakel, het regent namelijk best veel waardoor we soms ergens moeten schuilen, of heel de dag geen veldwerk kunnen doen (al 3 keer gebeurd). Maar eigenlijk vind ik het wel leuk aangezien ik stiekem van de regen hou en het doet mij denken aan de herfst die nu thuis bezig is. Al vind ik het erg moeilijk om dan een hele dag niets te kunnen doen, maar misschien ook wel een goede manier om dit te oefenen, niets doen is ook een hele kunst.

Na een zware werkdag is het enige wat ik wil zo snel mogelijk op de motor stappen en naar huis om lekker te kunnen douchen. Alleen is het al meerdere keren voorgekomen dat we eerst wanhopig de motor gestart moesten krijgen. Eén keer dacht ik zelfs dat we in het dorp moesten overnachten. We hadden namelijk een platte band en dachten dat hij lek was, met de eerst mogelijke motorreparateur op een half uur rijden afstand en geen enkele reserve band in de buurt. Ondertussen was het 5 uur, moesten we wachten op iemand die weer iemand anders ging halen die misschien een pomp had zodat we konden kijken of hij gewoon was leeggelopen. Gelukkig kwam er na een half uur wachten een oud mannetje met een pomp aan, en nog geweldiger bleek hij gewoon opgepompt te blijven!

Dan volgen weer 45 minuten motorrijden, wat soms best wel zwaar is door de vervelende wegen, al is het ook wel fijn. Tijdens de heen rit kan ik namelijk mijn hoofd leegmaken over alle hersenspinsels over mijn eigen leven en dat van de mensen in Nederland, terwijl ik op de terug weg alle zielige of vervelende dingen die ik heb gezien kan proberen te vergeten. Want dat vind ik ook behoorlijk zwaar, vooral de kinderen zien er vaak ziek uit, met vreemde uitstulpsels en 10 cm uitpuilende navels, vliegen in hun neus en ontstoken wonden. Een meisje van 15 bleek al getrouwd te zijn en een kind te hebben, omdat haar moeder geen geld genoeg meer had, en een ander meisje had een gat van een paar cm in haar voet dat beschimmeld was en waar vliegen heel de tijd in zaten. De mensen hebben geen wc of andere sanitaire voorzieningen en matrassen en stoelen worden gezien als luxe. Ik denk niet dat wij ons ooit zouden kunnen voorstellen hoe het is om zo te leven. Maar wat ik wel merk is dat het de mensen niet ongelukkiger maakt door wat ze niet hebben, net als alles wat wij hebben geen garantie is voor geluk.

Thuis aangekomen volgt (tot vorig weekend, hier zo meer over) mijn laatste uitdaging: tot 8 uur wanneer ik in het guesthouse eten krijg mijn knorrende maag in bedwang houden. Dat klinkt vast niet zo moeilijk, maar het punt is dat het enige wat ik die dag op heb 2 gefrituurde pannenkoekjes (chipati's) zijn, en ik geen enkele bron van voedsel meer had omdat ik steeds als ik een lift naar Masindi kon krijgen (de dichtstbijzijnde stad) er iets mis ging. Vooral lastig in het weekend met niets te eten, niets te doen (ja ik was ondertussen al aan de tweede ronde boeken begonnen) en geen gezelschap.

...en heeft het eigenlijk wel zin?

Ik twijfel soms best over wat ik hier nu eigenlijk aan het doen ben en of de mensen er nou echt iets aan gaan hebben. Ook is het soms frustrerend hoe die mensen over chimpanzees denken. Zo schijnen ze de problemen met de chimpanzees te hebben doordat Sally (een blanke hotel eigenares in Masindi) de chimpanzees per 3-4 met haar personenauto naar het bos heeft gebracht. En dit zijn andere chimpanzees, want ze zijn wit van kleur en agressief en ze stoken de normale chimpanzees tegen de mensen op. En eerst dachten ze dat ik Sally was want ik lijk zo op haar (het is een 75 jarige vrouw dus niet echt een compliment), maar toen zijn ze maar tot de conclusie gekomen dat ik haar dochter moet zijn.

‘De witten' krijgen vaak de schuld van alle problemen, want zij zijn de toeristen en Sally is blank, terwijl het eigenlijk de overheid is die al het bos kapt of weg geeft aan Kinyara en de mensen in de dorpen aan hun lot over laat. Gelukkig zijn er ook veel mensen die zich dit wel realiseren, en mij weer hoop geven. Het mooiste antwoord op mijn vraag ‘wat is je mening over de chimpanzees?' was een man die zei dat hij ze niet kon haten, want zij konden er niets aan doen dat de mensen al hun bos kappen, en de mensen en chimpanzees willen eigenlijk allebei alleen maar overleven. Ook had ik afgelopen week een vergadering waaruit naar voren kwam dat de mensen echt op mijn onderzoek zitten te wachten, en dat de lokale overheid hier ook mee aan de slag wilt dus dat was een hele geruststelling.

Sonso!

Op een saaie zaterdag een tijdje terug kwam Fabian naar mij toe, een fransman die op Sonso verblijft met alle andere onderzoekers hier in de buurt en zijn vrouw die daar onderzoek doet naar chimp geluiden. We hebben gezellig gekletst en hij nodigde mij uit om de volgende dag naar de ingang van het bos te lopen (ongeveer een uur) om hem en zijn vrouw en wat lokale mevrouwen die alles wat je maar wilt van bananenbladeren kunnen creëren te ontmoeten. Zij helpen die vrouwen met het promoten van hun spullen. Ik -verveeld en met gebrek aan souvenirs voor het thuisfront, aangezien het hier niet toeristisch genoeg voor is- liet mij dit geen twee keer zeggen en zodoende ben ik nu in het bezit van souvenirs en heb ik er nog meer besteld. Ook zeiden ze dat ik zeker het volgende (dus afgelopen) weekend naar Sonso moest komen. Dus vorige week donderdag avond zou ik worden opgehaald om 9 uur. Wat natuurlijk de volgende ochtend om 7 uur werd, wat betekende dat ik klaar zat om 5 voor 7 en om 9 uur werd opgehaald met de vraag ‘ben ik op tijd?'. Maar het maakte mij al lang niets meer uit, want ik was super blij met het weekendje logeren onder andere mensen die onderzoek proberen te doen en mijn ‘Westerse' gewoonten en verlangens naar internet en stroom zouden begrijpen.

Vrijdag en zaterdag waren geweldig! Toen ik aan kwam en mijn eerste chimps al had gezien, vroegen ze gelijk of ik mee ging naar Masindi, uh natuurlijk! Wat ik onder alle andere omstandigheden zou hebben omschreven als een stoffig gehucht was ineens een Walhalla aan voedsel! De anderen waarmee ik was (2 Amerikanen en een Française) twijfelden vast of ik wel goed bij mijn hoofd was maar ik vond alles zo geweldig na 3 weken geen lekker eten, met name chocola. Ik heb natuurlijk van alles ingeslagen (met name chocola) en we hebben zelfs in een heus restaurant gegeten waar ik gefrituurde nep kaas en patat met gestoofde groenten met vers ananassap op heb! En 's avonds hebben we échte pannenkoeken gegeten in plaats van gefrituurde chipati's, met zelfgemaakte ‘kaas'. En het mooiste moest nog komen!

Eindelijk echt suus bij de chimps

Zaterdag morgen om 7 uur ging mijn droom eindelijk in vervulling: ik mocht samen met een tracker en dierenarts op pad om chimpanzees te zoeken. Ik was zo zenuwachtig dat ik natuurlijk amper kon slapen, maar mijn klamboe die maar de helft van mijn bed bedekte en alle gillende apen droegen hier ook aan bij. De dierenarts droeg een koelbox en een belangrijk uitziende stok, en aangezien ik naast mijn rugzak niets droeg bood ik hem aan iets te dragen waarna ik de stok kreeg. Na eerst 10 minuten te hebben gefantaseerd over wat ik voor belangrijk instrument droeg (om GPS signalen op te vangen? Om slangen te vangen?) besloot ik het maar gewoon te vragen. ‘Het is een plas stok' was het antwoord, het doel van ons avontuur bleek namelijk poep en plas te verzamelen van de chimps terwijl ze in de bomen zaten. Maar het was geweldig! Ik heb er zo'n 15 gezienen soms maar op een paar meter afstand! En het was ook geweldig om zo door het bos en moeras te klauteren!

Zondag was iets minder aangezien er geen stroom was, ik migraine had en naar huis moest LOPEN (1,5 uur met 2 rugzakken is best zwaar in de regen) maar gelukkig moest ik uiteindelijk alleen de laatste half uur lopen, al was dit berg op. Ook betrapte ik degene die op onze motor voor de tweede keer dat weekend op heterdaad terwijl hij zonder te vragen de motor gebruikte, maar mijn migraine en frustratie van die dag zorgden ervoor dat ik op hem af durfde te stappen en (beleefd) kon vragen wat hij aan het doen was en dat dit niet de bedoeling was. Hij beloofde het niet meer te doen, maar de volgende dag weigerde hij nog langer op de motor te passen, dus staat hij maar bij mij onder een afdakje. Toen ik moe en bezweet thuis kwam bleek er geen stroom én geen water te zijn al het hele weekend. En sindsdien is er nog zelden stromend water (of stroom)...maar ja de momenten dat het er wel is worden daardoor wel steeds bijzonderder.

Maar ik heb het ondertussen al meer naar mijn zin nu ik wat meer contacten heb, en de meeste mensen op Sonso waren echt super aardig! Ook heb ik al veel ‘vrienden' gemaakt=mensen die op mij afstappen en vragen of ze mijn vriend(in) mogen zijn, mijn telefoon nummer vragen en vervolgens af en toe bellen met eigenlijk niets te zeggen. Maar ik heb het wel gezellig met een paar meisjes waarmee ik gisteren de dag in Masindi heb gespendeerd, en het meisje dat nog steeds graag met mij mee kijkt terwijl ik email. Ook heb ik films en boeken geleend op Sonso dus heb ik weer wat nieuws te doen!

En mijn aangeschafte voorraad chocolade heeft ook een positive invloed op mijn stemming, oke ik geef het toe ik ben gewoon verslaafd. Het contact met de vrouwen op het guesthouse verloopt ook steeds soepeler omdat ik hun manier van communiceren begin te begrijpen en zij mijn grapjes, al wil ik bij deze graag mijn verontschuldigingen aanbieden aan alle blanke mensen die ik vertegenwoordig. Ze vinden het namelijk extreem interessant als ik ga koken, en voor de genen die het niet weten: mijn culinaire hoogtepunten zijn een dorito ovenschotel, macaroni met kaassaus en vegetarische kapsalon. Het mooiste moment was toen ik rijst had gekookt en er een blik ‘tomaten stoofpot' door heen gooide en Sisi (de kokkin) zei: 'Ik vind het echt interessant, ik wil namelijk graag leren hoe jouw ‘tribe' kookt':).

Veel liefs!
Suus